تعیین بخش های نیتروژن بعضی از مواد خوراکی (گندم، جو، یونجه، ذرت، سبوس گندم، سیلوی ذرت، پنبه دانه کامل، کنجاله پنبه دانه و کنجاله سویا) در استان ایلام با روش کربوهیدرات و پروتئین خالص کرنل

تعیین بخش های نیتروژن بعضی از مواد خوراکی (گندم، جو، یونجه، ذرت، سبوس گندم، سیلوی ذرت، پنبه دانه کامل، کنجاله پنبه دانه و کنجاله سویا) در استان ایلام با روش کربوهیدرات و پروتئین خالص کرنل چکیده یکی از روش های تعیین مواد مغذی و ارزش غذایی مواد خوراکی، سیستم کربوهیدرات و پروتئین خالص کرنل (cncps) می باشد. سیستم کربوهیدرات و پروتئین خالص کرنل دارای زیر مدل هایی است که سرعت تجزیه مواد خوراکی در شکمبه، سرعت عبور مواد خوراکی تجزیه نشده به قسمت های پایین دستگاه گوارش و مقدار انرژی و پروتئین قابل دسترس برای حیوان را تخمین می زنند. در سیستم کربوهیدرات و پروتئین خالص کرنل، کربوهیدرات های مواد خوراکی به دو بخش کربوهیدرات های ساختمانی (sc) و کربوهیدرات های غیرساختمانی (nsc) و پروتئین خام آنها به 5 بخش a، b1، b2، b3 و c تقسیم می شود. پروتئین خام مواد خوراکی بر اساس تجزیه شدن یا تجزیه نشدن در شکمبه به دو بخش پروتئین قابل تجزیه در شکمبه (rdp) و پروتئین غیر قابل تجزیه در شکمبه (rup) تقسیم می شود. با توجه به اینکه جداول ترکیب مواد خوراکی در سیستم cncps به خوراک های کشور آمریکا مربوط می باشد و تنوع زیادی در ترکیب شیمیایی و ارزش غذایی مواد خوراکی به دلیل تنوع گونه ای، شرایط محیطی، شرایط کاشت، داشت و برداشت و شدت و نوع عمل آوری وجود دارد، نمی توان از آنها برای جیره نویسی دام های بومی استفاده کرد. بنابراین به منظور تعیین بخش های مختلف نیتروژن برخی از مواد خوراکی آزمایشی طراحی شد و نمونه هایی از دانه جو، دانه ذرت، دانه گندم، کنجاله پنبه، کنجاله سویا، کنجاله آفتابگردان، ذرت سیلو شده، تفاله چغندرقند، سبوس گندم، علوفه یونجه و دانه کامل پنبه از سطح گاوداری های شهرستان ایلام جمع آوری شد. سپس در آزمایشگاه، مقدار پروتئین خام (cp)، نیتروژن غیرپروتئینی (بخش a)، پروتئین حقیقی سریع تجزیه در شکمبه (بخش b1)، پروتئین حقیقی متوسط تجزیه در شکمبه (بخش b2)، پروتئین حقیقی کند تجزیه در شکمبه (بخش b3)، پروتئین نامحلول در شوینده اسیدی (بخش c)، دیواره سلولی (ndf)، دیواره سلولی بدون همی سلولز (adf) با روش های آزمایشگاهی تعیین شد. همچنین مقدار کربوهیدرات های غیر ساختمانی (nsc) آنها نیز محاسبه شد. با توجه به بخش های مختلف نیتروژن و سرعت تجزیه پذیری و سرعت عبور آنها برای هر کدام از خوراک ها، مقدار پروتئین قابل تجزیه در شکمبه (rdp) و پروتئین غیر قابل تجزیه در شکمبه (rup) آنها محاسبه شد. نتایج نشان داد که پروتئین خام دانه جو، دانه ذرت، دانه گندم، کنجاله پنبه، کنجاله سویا، کنجاله آفتابگردان، سبوس گندم، ذرت سیلو شده، تفاله چغندرقند، دانه کامل پنبه و علوفه خشک یونجه به ترتیب 59/11، 53/8، 81/14، 58/18، 29/45، 16/36، 69/15، 22/11، 13/9، 41/20 و 38/19 درصد از ماده خشک بود. نیتروژن غیر پروتئینی (بخش a) به ترتیب 01/7، 1/8، 7/9، 48/8، 14، 86/13، 33، 84/46، 37/27، 4/1 و 30 درصد از پروتئین خام آنها را تشکیل داد. پروتئین حقیقی سریع تجزیه در شکمبه (b1)، به ترتیب 3/15، 83/16، 41/17، 47/14، 98/19، 29/21، 01/9، 55/2، 1، 98/39 و 81/1 درصد از پروتئین خام آنها را تشکیل داد. پروتئین حقیقی متوسط تجزیه در شکمبه (b2)، در آنها به ترتیب 23/58، 72/44، 91/59، 43/51، 36/63، 29/57، 57/39، 31/30، 53/44، 51/50 و 65/55 درصد از پروتئین خام بود. پروتئین حقیقی کند تجزیه در شکمبه (b3)، به ترتیب 23/17، 37/19، 73/11، 55/13، 24/1، 79/3، 97/14، 39/12، 01/17، 05/1 و 8/6 درصد از پروتئین خام آنها را تشکیل داد. پروتئین غیر قابل دسترس در شکمبه (بخش c)، در آنها به ترتیب 21/2، 05/11، 24/1، 05/12، 42/1، 81/3، 44/3، 92/7، 07/10، 05/7، 72/5 درصد از پروتئین خام بود. الیاف نامحلول در شوینده خنثی (ndf)، در این مواد خوراکی به ترتیب 6/21، 2/8، 12، 53، 5/14، 69/33، 50، 88/61، 16/35، 77/37 و 34/28 درصد از ماده خشک بود. الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (adf) به ترتیب 86/4، 6/1، 5/1، 38، 1/8، 1/24، 84/14، 37، 98/21، 98/32 و 5/23 درصد از ماده خشک آنها را تشکیل داد. مقدار کربوهیدرات های غیر ساختمانی (nsc) آنها به ترتیب 04/67، 95/81، 83/72، 89/31، 14/37، 44/31، 28/33، 08/26، 24/57، 03/25 و 35/52 درصد از ماده خشک را تشکیل داد. مقدار rup در سطح نگهداری (x1) به ترتیب 94/27، 75/41، 26/16، 63/40، 19/18، 97/21، 90/21، 51/22، 1/26، 99/21 و 83/27 درصد از پروتئین خام و مقدار rdp در سطح نگهداری (x1) به ترتیب 06/72، 25/58، 01/78، 37/59، 81/81، 03/78، 1/78، 49/77، 9/73، 74/83 و 17/72 درصد از پروتئین خام آنها را تشکیل داد. با توجه به نتایج حاصل و مقایسه آنها با مقادیر این مواد مغذی در جداول cncps، جهت افزایش بازده استفاده از خوراک ها و به حداکثر رساندن عملکرد دام های موجود در منطقه باید ترکیب مواد مغذی خوراک ها را در آزمایشگاه اندازه گیری کرد و از آنها برای جیره نویسی استفاده کرد. واژه های کلیدی: تغذیه، نشخوارکنندگان، سیستم کربوهیدرات و پروتئین خالص کرنل، بخش های مختلف نیتروژن، کربوهیدرات های ساختمانی و غیر ساختمانی